Een veel voorkomende gedachte die opkomt als we pijn voelen, is dat er iets stuk is in ons lichaam. En als er iets stuk is gegaan, heeft dat een mechanische, chemische, of thermische oorzaak.
Dat klinkt logisch toch? Het is ook erg begrijpelijk dat we dat denken, want zo zijn onze eerste kennismakingen met pijn meestal gegaan. Kunt u het zich nog herinneren?
We zijn allemaal als kind wel eens gevallen op straat. Dat gaf dan zo'n grote schaafwond met een beetje bloed, een stuk beschadigde huid en het vuil van de straat erin.
Weet je de reactie nog toen het bij jou gebeurde? Eerst de val, direct daarna de schrik. Dan de eerste aanblik van bloed op je knie en daarna het harde gehuil om mama. En wat deed mama, of papa..... Jodium erop....AUW! Daarna een pleister en een dikke kus op de wond. Een onschuldige wond met heel groot leed. Voor een kind is zoiets erg indrukwekkend. Dit soort valpartijen leert ons een harde les ; knie kapot = knie pijn.
Een ander duidelijk voorbeeld is de snee in de vinger bij het snijden van groente.
Eerst de snee, dan de schrik, dan pas de pijn (en soms het wit weggetrokken gezicht, of zelfs flauwvallen bij het zien van de diepte van de wond en het gutsende bloed).
Ook deze gebeurtenis leert ons dezelfde les ; vinger kapot = vinger pijn.
Zo zijn er nog wel een aantal voorbeelden te noemen die heel duidelijk zeer hebben gedaan:
je hebt je pols verbrand aan de oven, een verstuikte enkel, een gestoten hoofd, een kater, geschaafde knokkels in een vechtpartij, je hebt je grote teen aan een drempel gestoten en ga zo maar door.
De jaren verstrijken en door al deze gebeurtenissen ontstaan er een aantal overtuigingen over pijn. Die overtuigen gaan ongeveer als volgt:
Iets kapot = pijn , of Pijn = iets kapot, of Pijn = duidelijke mechanische oorzaak,
of Pijn is een chemische reactie, of Pijn = het gevolg van een verbranding.
Er is in ieder geval een duidelijk verband tussen het wel, of niet in goede staat zijn van weefsel en de pijn die je voelt.
Hoewel deze vlieger vaak opgaat voor de acute gevallen van schade, zijn er ook veel gevallen te bedenken waarbij dit niet het geval is.
Kun jij je de keren nog herinneren dat er ineens bloed op je been zat en dat je dat helemaal niet hebt gevoeld? Je had jezelf schijnbaar ergens aan open gehaald.
"Ja, maar nu heb je het over een klein wondje", hoor ik je zeggen.
Heb je wel eens een vechtpartij tussen 2 kickboksers gezien? Vele wedstrijdvechters kunnen beamen dat ze tijdens de wedstrijd zelf geen centje pijn hebben gevoeld. De weken erna echter, gaan ze kreupel door het leven.
"Ja , maar dat is de adrenaline", hoor ik u zeggen.......Precies! Hormonen zijn inderdaad één van de factoren die grote invloed hebben op onze pijnbeleving.
En dan die rare nekpijn na een whiplash. Die komt meestal pas na een dag of twee.
Best vreemd toch?
Omgekeerd komt het ook veel voor.
Er zijn mensen die zichzelf niet goed meer kunnen bewegen en van lieverlee zelfs in een rolstoel belanden. Dat allemaal terwijl geen enkele medische test positief scoort op een medische aandoening. Er zijn mensen met serieuze neuropatische pijnen, waarbij ook weer alle testen negatief scoren.
Het blijft keer op keer bijzonder om dit fenomeen mee te maken.
Hoe dat nu allemaal mogelijk is met schade en pijn, wil ik graag een andere keer bespreken.
Waar ik je vandaag bewust van wil maken, is de gedachte die in een reflex bij ons opkomt, op het moment dat we ergens pijn voelen.
Kapot = Pijn, dus Pijn = kapot
Deze diepgaande, eerste overtuiging leidt vaak tot een volgende overtuiging, namelijk kapot moet weer heel.
Of een andere overtuiging: pijn is kapot en dat is zichtbaar op de foto.
Nu wat wetenschappelijke feiten op een rij:
Over het onderwerp artrose zijn wetenschappers tot de conclusie gekomen dat er een slechte correlatie is tussen de mate van kraakbeen afname en de hoeveelheid ervaren pijn, oftewel hoeveel pijn je voelt in een gewricht zegt weinig over de toestand van het kraakbeen.
Sommige mensen gaan dus enorm gebukt onder een pijnlijk heupgewricht , terwijl de röntgenfoto praktisch geen artrose laat zien.
Nagenoeg iedere man boven de 55 heeft nek artrose. Dat kun je duidelijk merken aan de afgenomen rotatie mogelijkheid van je nek. Dat ging vroeger veel verder, toch? Het ging ook allemaal wat soepeler. Artrose maakt je inderdaad stug en stijf, maar het doet lang niet altijd zeer.
Artrose is nu precies zo´n voorbeeld waarbij het "kapot-zijn" van kraakbeenweefsel lang niet altijd zeer doet. Best vreemd vind je niet.
Nog vreemder wordt het als wetenschappers erachter komen dat er een groot aantal mensen rondloopt met een hernia waar ze nooit iets van gevoeld hebben.
Ongeveer 1 op de 8 Nederlanders schijnt het te hebben.
"Hoe kan dat nou?", hoor ik u en ook mezelf denken.
Het is toch echt zo, beste lezer. Röntgenfoto's en Mri's brengen soms de meeste ernstige pathologieën in beeld waar de patiënt in kwestie nooit iets van gemerkt heeft.
Velen van ons kunnen maar moeilijk loskomen van de overtuiging Pijn = kapot.
In de acute gevallen is dat vaak wel zo, maar in de gevallen van chronische pijn komt het maar al te vaak voor dat er niets lichamelijks in verband gebracht kan worden met de pijn. Het is zo'n wetenschappelijke constatering waar we moeite mee hebben om te geloven.
Er is veel pijn , maar er is niets in beeld te zien over schade.
Soms is pijn = niet kapot en soms is kapot = geen pijn.
Hoe waar bovenstaande stelling ook is, het blijft lastig om te geloven.
Kun je je voorstellen welke gevolgen het kan hebben als we zelf somatisch onverklaarbare pijn voelen en als we niet kunnen loskomen van de diepgewortelde overtuiging pijn = kapot?
Kun je je voorstellen dat zo'n diepgewortelde overtuigingen op zeker moment tegen je kan gaan werken? En kun je begrijpen dat emoties zoals bijvoorbeeld frustratie, of onmacht de pijn alleen maar erger maken?
Hoe zit dat bij jou? Lukt het je om klakkeloos van me aan te nemen dat er pijn kan zijn, zonder dat er iets kapot is? Pijn , zelfs zonder enige lichamelijke stimulus? .........
Best lastig toch?
kun je proberen om je open te stellen voor het idee dat ook in jou geval je pijn voor een deel te maken kan hebben met andere factoren dan lichamelijke schade?
Chronische pijn is meestal een mengelmoes van verschillende oorzaken.
Kun je eens nagaan welk aandeel van jouw pijn, feitenlijke, lichamelijke pijn is en welk aandeel het persoonlijke drama eromheen.
zie je wel! pijn is complexer dan alleen maar het resultaat van schade.
Pijn = soms wel, soms niet kapot + soms wel, soms geen dramatiek.
Succes!
Groeten, Robert